“ฮากา” ศิลปะแห่งการข่มขวัญคู่ต่อสู้ของนักรักบี้
หากผู้อ่านทุกท่านเคยได้เห็นการแข่งขันกีฬารักบี้ของทีมชาตินิวซีแลนด์ จะได้พบเห็นการเต้นและร้องบางอย่างก่อนการแข่งขันทุกครั้ง สิ่งที่พวกท่านได้เห็นคือ “ฮากา” สิ่งที่เป็นเอกลักษณ์ของชาตินิวซีแลนด์
ฮากา คือการแสดงของชาวเมารีเพื่อที่จะข่มขวัญคู่ต่อสู้ในสงคราม มักนิยมแสดงเป็นกลุ่มหรือหมู่คณะ เพื่อที่จะแสดงให้เห็นถึงความภาคภูมิใจ ความแข็งแกร่งและความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน โดยตำนานของชาวเมารี กล่าวไว้ว่า ทามานุยเทร่า เทพแห่งดวงอาทิตย์ และภรรยานามว่า ฮิเน เรามาติ ได้สร้างลูกชายชื่อทาเนโรเรในช่วงฤดูร้อน โดยทาเนโรเรเต้นถวายแก่แม่ของเขาในฤดูร้อน ซึ่งกลายเป็นที่มาของฮากา โดยผู้เต้นจะต้องกระทืบเท้า แลบลิ้น ตบร่างกายและร้องเพลงระหว่างแสดงฮากา ซึ่งเนื้อเพลงดั้งเดิมอธิบายความเป็นมาของชนเผ่าผ่านเหตุการณ์สำคัญต่าง ๆ โดยการแสดงฮากาทำได้ทั้งในยามสงบ เช่น งานแต่งงาน หรือ ยามสงคราม
ในการแสดงก่อนการแข่งขันรักบี้ในทีมชาตินิวซีแลนด์จะมีการเต้นฮากา จะใช้บทเพลง “คา มาเต” ที่แต่งโดยเต เราปาราฮา หัวหน้าเผ่างาติ โตอา โดยเนื้อหาเพลงนี้เกี่ยวกับการเฉลิมฉลองชีวิตที่เอาตัวรอดจากความตาย การแสดงฮากาใช้เพื่อแสดงความแข็งแกร่งและความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันก่อนเกม ซึ่งฝ่ายหญิงก็มีการแสดงฮากาโดยใช้เพลง “โค อูเฮีย ไม” ด้วยเช่นกัน โดยท่อนหลักของเนื้อเพลงคา มาเต ประกอบการแสดงฮากามีความหมายว่าดังนี้ “ฟังให้ดี เตรียมตัวไว้ กุมอาวุธให้มั่น” จากนั้นเอามือตบน่อง กระทืบเท้าให้แรงที่สุดเท่าที่จะทำได้ “จะอยู่หรือตาย นั่นเป็นมนุษย์ขนผู้เรียกดวงอาทิตย์และแสงสว่าง เดินขึ้นไป เดินขึ้นไป ดวงอาทิตย์ขึ้นแล้ว” แล้วจากนั้นการตะโกนเสียงดัง กระทีบเท้า ตบตัว จ้องด้วยสายตาน่ากลัวและแลบลิ้นก่อนแข่ง ซึ่งอาจจะกล่าวได้ว่าการที่เต้นฮากานั้นมีเหตุผลที่ต้องทำการเต้นฮากาก่อนเข้าสู่การสู้รบว่า หนึ่งเพื่อข่มขู่ศัตรู ด้วยหน้าตาท่าทางที่น่ากลัว ตั้งแต่ทำตาโตและแลบลิ้นใส่พร้อมกับเสียงคำราม รวมถึงกระแทกอาวุธเข้าหากัน เหตุผลที่สองเพื่อกำลังใจ เพราะพวกเขาเชื่อว่ากำลังร้องขอพรจากพระเจ้าให้ลงมาช่วยให้คว้าชัยชนะในการต่อสู้ แต่เมื่อเวลาผ่านไปการเต้นฮากาก็ได้มีความหมายใหม่ๆ เพิ่มขึ้น
ในการแสดงฮากาไม่จำเป็นที่จะต้องทำก่อนแข่งกีฬารักบี้เท่านั้น แต่ยังมีการแสดงฮากาในกีฬาอื่น ๆ ด้วยเช่นกัน ยังมีกาฮอกกี้ ฟุตบอล เป็นต้น จนกลายเป็นวัฒนธรรมประจำชาติไปแล้วว่าจะต้องมีการเต้นฮากาก่อนเสมอ แต่การเต้นฮากาเองไม่จำเป็นต้องเต้นเฉพาะทางด้านกีฬาอย่างเดียว เพราะยังสามารถเป็นการแสดงเพื่อให้เกียรติบุคคลในโอกาสพิเศษต่าง ๆ เช่น งานแต่งงานหรืองานศพ ด้วยเช่นกัน ชาวนิวซีแลนด์ที่ไม่ใช่ชาวเมารีต่างเรียนรู้ที่จะแสดงฮากาเพื่อแสดงความเคารพต่อวัฒนธรรมท้องถิ่นโดยพวกเขาเชื่อว่า “การเรียนรู้ผ่านถ้อยคำและตัวอักษรจะทำให้คุณเข้าใจความหมายและความสำคัญของฮากา รวมไปถึงสีหน้าของคุณเมื่อทำการแสดง”







FATMAN ผู้เขียน



