ส่วนตัวแล้วผู้เขียนไม่อาจขยายความคำว่า “อะไรบางอย่าง” ในการเรียนรู้ของเด็กได้เลยด้วยซ้ำ เพราะมองว่าอะไรบางอย่างไม่ใช่แค่อะไรบางอย่าง อะไรบางอย่างไม่ใช่อะไรก็ได้ และอะไรบางอย่างคือบางอย่างที่ไม่อาจจำกัดอยู่ในกรอบของคำว่าควรเป็นอย่างไร การเรียนรู้ของเด็กปฐมวัยเช่นกัน มันไม่มีกรอบตายตัว ดังนั้น คำถามที่ว่า “เรียนครูปฐมวัยต้องสอนวิชาอะไร” นั้น อาจเป็นคำถามที่ขัดแย้งในตัวของมันเอง สิ่งที่ต้องทำความเข้าใจเพิ่มเติมคือ เราไม่ได้สอน เพราะเด็กก็ไม่ได้เรียนเช่นกัน นี่อาจจะเป็นข้อแตกต่างที่ทำให้การศึกษาปฐมวัยนั้นสำคัญมาก ๆ และนำไปสู่ข้อสงสัยอีกอย่างหนึ่งคือ “ถ้าไม่สอนแล้วเด็กจะได้อะไร”

​

  ผู้เขียนเห็นด้วยว่า ถ้าครูไม่สอนเด็กก็จะไม่ได้อะไร แต่ในระดับชั้นปฐมวัยการไม่สอนคือสิ่งที่ดีที่สุดที่ครูควรเกิดขึ้นกับเด็ก คำถามสำคัญในเรื่องราวของเด็กคือ เราอยากให้เด็กอ่านออกเขียนได้ไปเพื่ออะไรในเมื่อมันยังไม่ใช่เรื่องจำเป็นในช่วงวัยของเขา สิ่งจำเป็นในวันนี้คือเขาต้องเล่น ต้องทำกิจวัตรประจำวันได้ ต้องสื่อสารได้พอสมควร นี่แหละคือสิ่งที่เด็กควรรู้ 

​

  ย้อนกลับมาที่พ่อแม่ผู้ดูแล ในหลาย ๆ ครั้ง เด็กคือภาพสะท้อนการเลี้ยงดูของพ่อแม่ที่เด่นชัด พ่อแม่หลายคนยอมรับว่าลูกคือเครื่องหมายแห่งความสำเร็จในความเป็นพ่อเป็นแม่ แต่ความจริงไม่ใช่เลยด้วยซ้ำ เด็กไม่ใช่ตัวแทนของใคร เด็กเป็นตัวแทนของตัวเขาเอง เด็กไม่ต้องทำเพื่อใคร เด็กต้องทำเพื่อตัวของเขาเอง 

​

  ในปัจจุบันเราพูดคุยกันถึงความเจ็บปวดของเด็กในหลากหลายมิติ ทั้งทางกายและทางใจ เด็กทุกคนไม่สมควรพบเจอกับความเจ็บปวดที่ร้ายแรง เด็กควรเติบโตในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม หลายคนคิดว่าความเจ็บปวดคือส่วนหนึ่งของการเติบโต แต่ก็อาจลืมนึกไปว่าเด็กไม่ควรเติบโตมาพร้อมกันความเจ็บปวด และผู้เขียนยังยืนยันว่าเด็กไม่ใช่ผู้ใหญ่ในร่างเด็ก ไม่ใช่ผ้าขาว ไม่ใช่กระดาษเปล่าปราศจากเรื่องราวและสีสัน แต่เด็กเกิดมาพร้อมกับ “อะไรบางอย่าง” ในตัว อะไรบางอย่างที่ไม่อาจจินตนาการหรือคาดเดาได้ และอะไรบางอย่างที่ไม่ควรมีไว้เป็นพื้นที่แห่งความเจ็บปวด

​

  สุดท้ายนี้ ขอให้ความเจ็บปวดของเด็ก ๆ สูญสลายไปกับกาลเวลา จงเติบโตต่อไป เติบโต เรียนรู้ และเบ่งบานอย่างที่ใครก็ไม่อาจจินตนาการถึง จงเป็นแบบนั้นกันเถอะเด็ก ๆ